🧬 ĐỀ KHÁNG INSULIN LÀ GÌ?
Insulin là hormone do tuyến tụy tiết ra, giúp vận chuyển glucose (đường) từ máu vào các tế bào để sử dụng làm năng lượng hoặc dự trữ. Đề kháng insulin xảy ra khi các tế bào (cơ, mỡ, gan…) không phản ứng hiệu quả với insulin, khiến cơ thể phải sản xuất ra nhiều insulin hơn để kiểm soát lượng đường trong máu. Tình trạng này có thể kéo dài âm thầm nhiều năm mà không có triệu chứng rõ ràng.
📌 NGUYÊN NHÂN GÂY ĐỀ KHÁNG INSULIN
Thừa cân, đặc biệt là béo bụng (mỡ nội tạng)
- Mỡ bụng tiết ra các cytokine gây viêm làm cản trở hoạt động của insulin.
- Mỡ nội tạng cũng ảnh hưởng đến chức năng gan và chuyển hóa glucose.
Lười vận động thể chất
- Cơ bắp ít hoạt động dẫn đến giảm hấp thu glucose từ máu.
- Giảm chuyển hóa năng lượng, tăng tích trữ mỡ.
Chế độ ăn không lành mạnh
- Ăn nhiều đường, tinh bột tinh chế (gạo trắng, bánh ngọt, nước ngọt).
- Thiếu chất xơ, protein chất lượng, chất béo tốt.
Yếu tố di truyền
- Người có bố/mẹ hoặc anh/chị bị tiểu đường type 2 có nguy cơ cao hơn.
Rối loạn nội tiết tố
- Phổ biến ở người mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).
Thiếu ngủ và stress kéo dài
- Làm tăng hormone cortisol, ảnh hưởng đến hoạt động insulin.
Hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia
- Gây rối loạn chuyển hóa và tổn thương nội mô mạch máu.
⚠️ TÁC HẠI CỦA ĐỀ KHÁNG INSULIN
Tiền đái tháo đường → Tiểu đường type 2
- Đường huyết tăng dần và tuyến tụy bị quá tải.
Tăng cân, khó giảm cân
- Insulin cao thúc đẩy tích mỡ, đặc biệt ở vùng bụng.
Rối loạn lipid máu
- Tăng triglyceride, LDL; giảm HDL → nguy cơ tim mạch cao.
Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)
- Insulin cao khiến gan tích mỡ nhiều hơn bình thường.
Rối loạn kinh nguyệt, giảm khả năng sinh sản ở nữ giới
Mệt mỏi mạn tính, sương mù não (brain fog)
💓 MỐI LIÊN HỆ GIỮA ĐỀ KHÁNG INSULIN VÀ CAO HUYẾT ÁP
Đề kháng insulin không chỉ gây tiểu đường mà còn là yếu tố quan trọng dẫn đến cao huyết áp thông qua các cơ chế sau:
1. Tăng hoạt động hệ thần kinh giao cảm
- Insulin cao kích thích hệ giao cảm, làm co mạch và tăng nhịp tim → tăng huyết áp.
2. Giữ muối và nước trong cơ thể
- Insulin kích thích tái hấp thu natri tại thận, gây ứ dịch và tăng thể tích máu → tăng huyết áp.
3. Tổn thương nội mô mạch máu
- Đề kháng insulin làm suy giảm chức năng lớp nội mô, giảm sản xuất nitric oxide (NO), gây co mạch và xơ vữa động mạch.
4. Tăng cân và béo bụng
- Mỡ nội tạng làm tăng viêm, rối loạn lipid, góp phần vào cơ chế tăng huyết áp.
Kết luận:
Huyết áp cao và đề kháng insulin thường song hành, tạo thành một phần của hội chứng chuyển hóa, cùng với mỡ máu cao, đường huyết cao và béo bụng.
✅ CÁCH PHÒNG NGỪA VÀ CẢI THIỆN ĐỀ KHÁNG INSULIN
1. Chế độ ăn uống lành mạnh
- Ăn thực phẩm GI thấp: yến mạch, rau xanh, các loại đậu, hạt…
- Giảm đường, nước ngọt, đồ ăn nhanh, tinh bột trắng.
- Tăng protein nạc (gà, cá, đậu phụ…) và chất béo tốt (quả bơ, dầu ô liu).
- Ăn uống đúng giờ, tránh ăn khuya.
2. Tập luyện thể chất thường xuyên
- Tối thiểu 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần.
- Kết hợp cardio (đi bộ nhanh, bơi, đạp xe) và tập kháng lực (tạ, plank).
3. Giảm cân nếu thừa cân
- Giảm 5–10% trọng lượng có thể đảo ngược tình trạng đề kháng insulin.
4. Ngủ đủ giấc, kiểm soát stress
- Ngủ ít nhất 7 tiếng mỗi đêm.
- Tập yoga, thiền, hít thở sâu.
5. Không hút thuốc, hạn chế rượu bia
6. Theo dõi sức khỏe định kỳ
- Đường huyết, HbA1c, lipid máu, huyết áp, men gan…